Τα smartphone καταγράφουν την καθημερινότητά μας

Ρωτήσαμε τους ειδικούς για να μάθουμε πόσο μας παρακολουθούν τα smartphone μας.

Μήπως ανησυχείτε για το αν το smartphone σας παρακολουθεί όσα λέτε; Μιλήσαμε με ειδικούς για να μάθουμε αν θα έπρεπε να ανησυχούμε και για να μάθουμε τι μπορούμε να κάνουμε για να προστατευτούμε.

Η χρήση των smartphone είναι σχεδόν καθολική πια και το μικρόφωνο είναι ένα κύριο στοιχείο τους.

Όμως δε χρησιμοποιούνται τα μικρόφωνα μόνο για τις κλήσεις πια. Οι διάφοροι ψηφιακοί βοηθοί όπως η Siri, το Google Now, η Microsoft Cortana κλπ, είναι κάτι το σύνηθες πια.

Τους χρησιμοποιούμε για να ψάχνουμε για απαντήσεις σε διάφορα θέματα, από τον καιρό μέχρι τη δημιουργία ραντεβού και ό,τι άλλο. Οι διάφορες εφαρμογές και τα παιχνίδια επίσης μπορεί να έχουν πρόσβαση στο μικρόφωνο μετά από δική μας συμφωνία. Γνωρίζουμε όμως τι πραγματικά ακούνε και τι κάνουν με τα δεδομένα που ηχογραφούν;

«Τα smartphone είναι μικρές συσκευές παρακολούθησης», είπε η Michelle De Mooy διευθύντρια του Privacy & Data Project στο Center for Democracy and Technology (CDT). «Μπορεί να μην νομίζουμε ότι έτσι είναι, επειδή είναι προσωπικές συσκευές, ταξιδεύουν μαζί μας, κοιμόμαστε μαζί τους, αλλά στην πραγματικότητα είναι συλλέκτες αμέτρητων πληροφοριών και ηχητικών μαζί.»

Αν αμφιβάλλετε, αλλά χρησιμοποιείτε τις υπηρεσίες της Google, τότε κάντε τον κόπο να επισκεφτείτε αυτόν τον σύνδεσμο.

Εφόσον έχετε συνδεθεί με το λογαριασμό σας στη Google, θα δείτε όλη σας τη δραστηριότητα με τα προγράμματα της Google, όπως τον Chrome, την Αναζήτηση, το YouTube, κλπ. Πατήστε το φιλτράρισμα κατά ημερομηνία και προϊόν στην κορυφή, πατήστε μετά Φωνή και Ήχος (Voice & Audio) και πατήστε την αναζήτηση (Search). Αν ποτέ χρησιμοποιήσατε την αναζήτηση μέσω φωνής στο Google, μετά θα δείτε μια λίστα με ηχητικές εγγραφές που μπορείτε να αναπαράγετε και να ακούσετε τι λέγατε.

Πολύ λίγοι άνθρωποι συνειδητοποιούν ότι τα δεδομένα είναι εκεί. Η Google είναι αρκετά «διαφανής» στο ότι σας επιτρέπει να δείτε τι έχει μαζέψει, δε λέει όμως τι τα κάνει. Οι περισσότερες άλλες εταιρίες, όχι μόνο δε λένε τι έχουν μαζέψει, αλλά ούτε και ποια χρήση κάνουν στα δεδομένα που μαζεύουν.

Τα δεδομένα σας βέβαια δεν ελέγχονται από ένα πραγματικό ανθρώπινο ον. Οι εταιρίες χρησιμοποιούν προχωρημένους αλγόριθμους που ψάχνουν για συγκεκριμένα στοιχεία που θα μπορούσαν να είναι χρήσιμα σε αυτές για την περαιτέρω στρατηγική τους.

Τα ηχητικά δεδομένα μπορούν να αποκαλύψουν κάθε είδους πληροφορία. Ο θόρυβος του περιβάλλοντος, π.χ., μπορεί να αποκαλύψει το που περίπου βρισκόμαστε. Επίσης οι ήχοι του υποβάθρου μπορούν να πουν με ποιους είμαστε. Η χρήση του μικροφώνου χρησιμεύει για τη μέτρηση των θορύβων και της συμπεριφοράς μας στον ύπνο ακόμη.

Δείτε ακόμη: Το iPhone σας παρακολουθεί ερήμην σας, σταματήστε το

«Ακόμη κι αν νομίζετε ότι δε λέτε κάτι σημαντικό ή άξιο λόγου, τα δεδομένα «παντρεύονται» μεταξύ τους και αναμειγνύονται με κάθε είδους άλλα δεδομένα που έχουν μαζευτεί για να δημιουργήσουν μια πολύ ακριβή εικόνα για τον χαρακτήρα σας, τέτοια που εσείς δεν έχετε για τον εαυτό σας»,

εξηγεί η De Mooy.

«Οι περισσότερες από αυτές τις τεχνολογίες δεν πάνε στο κενό, δεν κλείνονται σε αποθήκες, αλλά αλληλεπιδρούν μεταξύ τους και με κάθε άλλο είδος τεχνολογίας που έχουμε.»

Πέρυσι το Κέντρο για τη Δημοκρατία στην Τεχνολογία (CDT) ειδοποίησε την Ομοσπονδιακή Επιτροπή Εμπορίου (FTC) για μια νέα τεχνολογία που λέγεται SilverPush. Χρησιμοποιεί ηχητικούς πομποδέκτες προκειμένου να παρακολουθεί τις δραστηριότητές μας σε οποιαδήποτε συσκευή.

Έτσι, η TV μας εκπέμπει έναν τόνο κάθε φορά που μπαίνουν διαφημίσεις, που εμείς δεν ακούμε, αλλά το κινητό μας ακούει. Έτσι μπορούν να συνδέσουν το κινητό μας με την TV μας και να γνωρίζουν ότι οι εν λόγω συσκευές ανήκουν σε μας, καθώς και τι εκπομπές παρακολουθούμε στην TV π.χ.

Οι διαφημιστικές εταιρίες έχουν εξελίξει ένα σημαντικό αριθμό τεχνολογιών για τη σύνδεση συσκευών (device-matching), επειδή έτσι μπορούν να παρακολουθήσουν με μεγάλη ακρίβεια τις δραστηριότητές μας και να στοχεύσουν τις διαφημίσεις τους ανάλογα με τις προτιμήσεις μας.

Φυσικά δεν είναι δύσκολο να φανταστούμε άλλες χρήσεις για μια τέτοια τεχνολογία. Κάθε κυβέρνηση που θέλει να μάθει τι κάνουμε στην TV μπορεί να στέλνει ένα δικό της τόνο και να δει με ποιο κινητό συνδέεται και άρα με ποιον πολίτη ή και ολόκληρη οικογένεια ή ομάδα ανθρώπων.

Αν ανησυχείτε ότι το smartphone σας μπορεί να ακούει τις συζητήσεις σας, δεν είστε μόνοι. Το Internet είναι γεμάτο με ιστορίες σχετικά με το «ψηφιακό κρυφάκουσμα». Πολλοί άνθρωποι αισθάνονται – και όχι άδικα – ότι συζητήσεις που είχαν κοντά στο smartphone τους χρησιμοποιήθηκαν για στοχευμένες διαφημίσεις προς αυτούς μετά από λίγο.

Αφότου το Facebook κατηγορήθηκε για τέτοιες πρακτικές, εξέδωσε (αρνούμενο) μια μικρή απάντηση που έλεγε, «Το Facebook δε χρησιμοποιεί το μικρόφωνο του τηλεφώνου σας για να ενημερώσει διαφημιστές ή να αλλάξει το περιεχόμενο του τι βλέπετε στον τοίχο σας … Χρησιμοποιούμε το μικρόφωνό σας μόνο αν μας έχετε δώσει την άδεια και υπάρχει κάποια λειτουργία που το χρειάζεται.»

Έτσι λοιπόν, γιατί τόσο πολύς κόσμος είναι πεπεισμένος ότι το Facebook άκουγε πράγματι και άλλαζε τις διαφημίσεις ανάλογα με το τι έλεγαν;

«Υπάρχουν δύο πιθανές εξηγήσεις», εξηγεί ο καθηγητής Jason Hong του School του Computer Science στο Carnegie Mellon University.

«Είτε είναι σύμπτωση, είτε έτυχε να ψάχνουν κάποια ιστοσελίδα και μετά το συζήτησαν με τους φίλους τους. Το Facebook είναι συνδεδεμένο με πάμπολλες ιστοσελίδες και μαζεύει δεδομένα για τις σελίδες που επισκεπτόμαστε και ενημερώνει τους διαφημιστές, αλλά, απ’ όσο γνωρίζουμε ως τώρα, δεν χρησιμοποιεί το μικρόφωνο.»

Δείτε ακόμη: Παρακολούθηση κινητού: Όλα όσα πρέπει να γνωρίζετε

Το ενδιαφέρον είναι ότι το Facebook δεν εξηγεί για ποιο σκοπό χρησιμοποιεί τα ηχογραφούμενα στοιχεία, αλλά ολόκληρο το επιχειρηματικό του μοντέλο στηρίζεται στη συλλογή δεδομένων και την τύπου λέιζερ εστίαση στις διαφημίσεις. Μπορεί να νομίζουμε ότι δε χάθηκε κι ο κόσμος για λίγες στοχευμένες διαφημίσεις, αλλά οι περιπλοκές είναι κατά πολύ βαθύτερες.

«Όταν χρησιμοποιείς μια δωρεάν υπηρεσία, πληρώνεις στην πραγματικότητα με τις προσωπικές σου πληροφορίες και το τελικό κόστος μιας τέτοιας συναλλαγής δεν είναι ξεκάθαρο στις περισσότερες περιπτώσεις», λέει πάλι η De Mooy. «Το Internet που εγώ βλέπω, είναι άκρως πιο διαφορετικό από αυτό που εσείς βλέπετε. Το περιεχόμενο που εμείς βλέπουμε αντανακλά τα δεδομένα που έχουν συγκεντρωθεί για τους άλλους.»

Αυτό σημαίνει ότι μπορεί να δείτε διαφορετικές διαφημίσεις ανάλογα με το φύλο σας, την εθνικότητα, το επάγγελμα, τα χόμπι κλπ.

Τι κάνουμε λοιπόν αν κάτι τέτοιο μας απασχολεί;

Με υπηρεσίες σαν τη Siri, ή το Google Now, το κινητό σας ακούει συνεχώς για κάποια εντολή σας, αλλά αυτό γίνεται τοπικά στη συσκευή σας. Δεν ηχογραφεί τις συνομιλίες σας επειδή δώσατε μια εντολή για τον καιρό.

Όμως μπορεί να αρχίσει να ηχογραφεί και να αποστέλλει στο διαδίκτυο το ηχητικό αρχείο. Μπορείτε να απενεργοποιήσετε αυτές τις λειτουργίες εύκολα. Π.χ., στο Android πηγαίνετε Settings > Google > Search & Now > Voice και να απενεργοποιήσετε το “Ok Google”. Παρόμοια γίνεται και για τη Siri στο iPhone.

«Οι μεγάλες εταιρίες έχουν ένα πολύ σημαντικό κίνητρο να είναι διαφανείς με το τι κάνουν επειδή η Ομοσπονδιακή Επιτροπή Εμπορίου (FTC) και άλλοι οργανισμοί θα τους βάλουν πρόστιμο σε αντίθετη περίπτωση»,

λέει ο Hong.

«Υπάρχουν επίσης πολλοί ερευνητές που αναλύουν τις εφαρμογές αυτές».

Βίντεο του Google Now εδώ

Είναι απίθανο ότι θα κρυφακούνε από μόνες τους οι λειτουργίες αυτές, αλλά και πάλι δεν είναι ξεκάθαρο το τι κάνουν με αυτά που ακούνε. Ακόμη κι αν κάνετε τον κόπο να μελετήσετε τις πολιτικές απορρήτου που παρέχουν – κάτι που σχεδόν κανείς δεν κάνει – είναι και πάλι απίθανο ότι θα βγάλετε άκρη.

«Κανείς δεν διαβάζει τις πολιτικές προστασίας απορρήτου και θα εκπλήσσονταν όλοι αν μάθαιναν το πόσο πολλά δεδομένα συγκεντρώνονται», λέει ο Hong.

Και το πιο ανησυχητικό είναι κάποια κακόβουλη ή έστω αμφιβόλου ηθικής εφαρμογής να ανοίξει από μόνη της το μικρόφωνο και να ακούει τι λέμε. Όσοι βλέπετε τη σειρά «Person of Interest» ξέρετε ότι πολλά από αυτά που δείχνει δεν είναι καθόλου επιστημονική φαντασία, αλλά υπαρκτές τεχνολογίες.

Δείτε ακόμη: Το Facebook τώρα θα σε παρακολουθεί ακόμη κι αν δεν έχεις λογαριασμό

«Με το GPS τουλάχιστον, υπάρχει ένα εικονίδιο που ειδοποιεί ότι κάποια εφαρμογή το χρησιμοποιεί, αλλά για το μικρόφωνο και άλλους αισθητήρες του κινητού μας, δε γνωρίζουμε πότε χρησιμοποιούνται», συνεχίζει ο Hong.

Το να χρησιμοποιούμε γνωστές εφαρμογές και να μη δίνουμε ελευθερία χρήσης στο μικρόφωνό μας είναι μια καλή αρχή. «Μη βιάζεστε να είστε ο πρώτος που θα δοκιμάσει μια καινούρια εφαρμογή, αλλά περιμένετε μια-δυο βδομάδες. Η Google και η Apple πάντα έχουν τρόπους να ανακαλύψουν κακόβουλες εφαρμογές και να τις αφαιρέσουν», λέει ο καθηγητής.

Επίσης καλό είναι να ρίξετε και πάλι μια ματιά σε ποιες εφαρμογές έχετε δώσει άδεια για πρόσβαση στο μικρόφωνο και την κάμερά σας. Για το Android δείτε στο Settings > Privacy and safety > App permissions και για το iOS στο Settings > Privacy. Και τα δύο έχουν ρύθμιση για το μικρόφωνο που δείχνει όλες τις εφαρμογές που έχουν πρόσβαση σε αυτό και μπορείτε να απενεργοποιήσετε όποιες δεν θέλετε ή θεωρείτε ύποπτες.

Να ανησυχούμε;

Η συλλογή ηχητικών δεδομένων είναι ουσιαστικά ανώριμη ακόμη εν σχέσει με τις άλλες μεθόδους συλλογής δεδομένων που χρησιμοποιούν οι εταιρίες για να παρακολουθήσουν τη γενικότερη δραστηριότητά μας, αλλά σιγά-σιγά αρχίζει να γίνεται όλο και πιο επικίνδυνη καθώς οι συσκευές μας «ακούνε» συνεχώς.

Το CDT πιστεύει ότι θα έπρεπε να τεθεί ένα όριο μέσω νομοθεσίας που θα μας προστατεύει, αλλά επίσης προσπαθεί να πείσει τις εταιρίες ότι η συλλογή λιγότερων δεδομένων επίσης τις συμφέρει. Δεν χρειάζονται τόσο μεγάλο όγκο και εκτίθενται περισσότερο όσον αφορά τη νομοθεσία.

Πολλές εταιρίες συγκεντρώνουν ό,τι βρουν μπροστά τους με το σκεπτικό ότι κάποτε θα βρουν τι να κάνουν με αυτό.
«Υπάρχει ένας όρος γι’ αυτό», λέει η De Mooy. «Το λέμε συσσώρευση».

Πολλά από αυτά γίνονται με την ιδέα ότι θα γίνει έτσι η ζωή μας καλύτερη, αλλά «ο δρόμος για την κόλαση είναι στρωμένος με καλές προθέσεις» και δεν ξέρουμε τι τελικά θα γίνει με τα δεδομένα μας. Επί του παρόντος δεν μπορούμε να έχουμε πληροφόρηση γιατί δεν υπάρχει ενημέρωση για το τι γίνεται στο παρασκήνιο.

«Αν πρόκειται να χρησιμοποιεί κανείς τις υπηρεσίες αυτές στο smartphone του, καλό θα είναι να ξέρει ότι δεν είναι ιδιωτικής χρήσης», λέει η De Mooy. «Δεν είναι προσωπικοί βοηθοί ή φίλοι, αλλά μια μικρή συσκευή παρακολούθησης.

Οι εφαρμογές κοινωνικής δικτύωσης έχουν σκοπό τη συγκέντρωση και διάθεση των προσωπικών μας δεδομένων. Να είστε προσεκτικοί, να ελέγχετε τις εξ’ ορισμού ρυθμίσεις και να προστατεύετε το προσωπικό σας απόρρητο.»

Δείτε ακόμη: Απενεργοποιήστε την καταγραφή δεδομένων κίνησης και φυσικής κατάστασης από το iPhone / iPad

από Elichord