Freeware vs Closed vs Open Source vs Shareware προγράμματα

Ποιες είναι οι διαφορές μεταξύ freeware, closed,  open source και shareware προγραμμάτων;

Έχετε ίσως ακούσει αρκετές φορές τους όρους αυτούς: «freeware», «closed software», «open source software». Και μάλιστα με τη διάδοση του Linux, ο όρος «open source software», πιθανώς έρχεται όλο και πιο συχνά στ’ αυτιά σας. Όμως τι ακριβώς σημαίνουν αυτοί οι όροι και ποιες είναι οι πραγματικές διαφορές; Και, ακόμη περισσότερο, πώς μπορούμε εμείς να επωφεληθούμε από αυτές;

Η αλήθεια είναι ότι τον περισσότερο κόσμο τον ενδιαφέρει εάν πληρώνει λεφτά για κάτι ή όχι, και στον τομέα του λογισμικού ισχύει το ίδιο. Άλλωστε κι αυτό είναι εμπορικό προϊόν. όμως υπάρχουν κάποιες διαχωριστικές γραμμές και, αν τις ξέρουμε, μπορεί να μας φανούν χρήσιμες κάποια στιγμή. Πολύ περισσότερο, αν κάποιος ασχολείται με τον προγραμματισμό, είτε από χόμπι, είτε επαγγελματικά, τότε οι διαφορές μπορεί να κάνουν τη … διαφορά γι’ αυτόν.

Ας δούμε λοιπόν τι γίνεται.

Closed software

Θα μπορούσε κάποιος να σκεφτεί ότι ο όρος «closed software», αναφέρεται στα επί πληρωμή προγράμματα. Άλλωστε, είναι λογικό ότι κάποιος που πουλάει ένα πρόγραμμα, είναι λογικό να το θέλει και «κλειστό» ώστε να μην επιδέχεται αλλαγές ή τροποποιήσεις οποιουδήποτε είδους. Όμως δεν είναι έτσι.

Και για την ακρίβεια, κάθε είδος software που δεν υπάγεται στην κατηγορία του «open source», θεωρείται closed software, είτε το πουλάει κάποιος, είτε το δίνει δωρεάν. Άλλωστε η άδεια που όλοι μας πατάμε «Συμφωνώ» ή «Οκ» στο τέλος – χωρίς ποτέ μας να διαβάσουμε 🙂 – μέσα της εμπεριέχει τον όρο ότι αποδεχόμαστε την χρήση του λογισμικού ως έχει και χωρίς να μας επιτρέπεται καμία απολύτως τροποποίηση σε αυτό.

Αυτός ο όρος είναι που κάνει ένα πρόγραμμα «κλειστού τύπου» και όχι το αν πωλείται ή δίνεται δωρεάν. Για παράδειγμα, τα Windows που τα αγοράζουμε είναι κλειστό λογισμικό, αλλά και το Mac OS X που προσφέρεται δωρεάν σε όλους τους κατόχους Mac σε κάθε του αναβάθμιση εδώ και χρόνια, είναι επίσης κλειστό λογισμικό. Τα χρήματα δεν παίζουν ρόλο εδώ.

Τώρα λοιπόν που το ξεκαθαρίσαμε αυτό, ας πάμε να δούμε το αντίθετο άκρο του closed software.

Δείτε ακόμη: Free antivirus 2016: Τα καλύτερα προγράμματα προστασίας του υπολογιστή σας

Open source software ή free software

To «open source software» ξεκίνησε σαν μια προσπάθεια να δημιουργηθεί ένα ελεύθερο λειτουργικό σύστημα (free operating system) και ξεκίνησε από τον Richard Stallman το 1980 με το GNU Project. Το ελεύθερο λογισμικό (free software όχι freeware που θα εξηγήσουμε μετά), έπρεπε να καλύπτει τέσσερις βασικούς όρους – σύμφωνα με τις αρχές του Free Software Foundation – προκειμένου να θεωρείται ως τέτοιο.

• Ελευθερία χρήσης του προγράμματος για οποιοδήποτε σκοπό (ελευθερία 0)
• Ελευθερία μελέτης του κώδικα του προγράμματος και δυνατότητα αλλαγής του όπως μας κάνει κέφι προκειμένου να καλύψει δικές μας ανάγκες (ελευθερία 1)
• Ελευθερία αναδιανομής του προγράμματος για να βοηθήσουμε κι άλλους (ελευθερία 2)
• Ελευθερία διανομής της δικής μας έκδοσης με τις αλλαγές που κάναμε (ελευθερία 3)

Το ίδρυμα δημιούργησε τη GNU General Public License – γνωστότερη και ως GPL – σαν μια άδεια που επέτρεπε την αντιγραφή προγραμμάτων ώστε να μπορούν να αναδιανεμηθούν, αλλά και να παραμείνουν ανοιχτά για πάντα.

Έκτοτε, κάθε λογισμικό που διαδιδόταν κάτω από την GNU General Public License, θεωρείται open source ή free software (και πάλι όχι freeware). Τρανό παράδειγμα, το λειτουργικό σύστημα Linux. Αλλά και οι περισσότερες εφαρμογές που τρέχουν σε αυτό, ακολουθούν την GPL άδεια. Και πολλές από αυτές είναι πραγματικά διαμάντια.

Μια ενδιαφέρουσα ιδέα είναι ότι από open source software μπορεί να γεννηθεί closed software. Και για την ακρίβεια έτσι έγινε από την αρχή. Όταν πρωτοεμφανίστηκαν οι υπολογιστές, ο κώδικας ήταν δωρεάν και δινόταν δωρεάν για να μπορούν οι προγραμματιστές (οι μόνοι που ασχολούνταν με υπολογιστές τότε) να τον αναπτύξουν και να τον αναδιανείμουν ώστε να προχωρήσει η έρευνα και η εξέλιξη του software μαζί με το hardware. Μάλιστα αυτού του είδους η δουλειά γινόταν κυρίως στα Πανεπιστήμια μεταξύ φοιτητών, αλλά και μεταξύ Πανεπιστημίων. Το UNIX άλλωστε είναι πανεπιστημιακή ανάπτυξη.

Στη συνέχεια, καθώς δημιουργούνταν όλο και πιο «τελικές» μορφές κάποιου προγράμματος από άτομα ή εταιρίες, άρχισαν να γεννιούνται τα διάφορα κλειστά προγράμματα που σήμερα είναι τόσο διαδεδομένα. Ο πατέρας όλων όμως, είναι το free software.

Ένα πολύ γνωστό σημερινό παράδειγμα κλειστού λογισμικού που γεννήθηκε από open source, είναι το Android. Στηρίζεται στο Linux kernel (πυρήνα) που είναι κάτω από τη GNU Licence. Παρόλα ταύτα, είναι και θεωρείται κλειστό.

Δείτε ακόμη: Οι 100 καλύτερες εφαρμογές για iPhone

Freeware

Είπαμε και πιο πάνω ότι θα εξηγήσουμε ποια είναι η (τεράστια) διαφορά του «freeware». Το freeware, σε αντίθεση με το open source ή free software, είναι εκεί που το τοπίο θολώνει, μιας και χρησιμοποιεί τη λέξη «free» (ελεύθερο ή δωρεάν), αλλά δεν είναι ούτε τόσο ελεύθερο, ούτε τόσο δωρεάν μερικές φορές.

Για να δώσουμε ένα παράδειγμα, ο πολύ γνωστός μας Adobe Reader ή το Skype, είναι λογισμικό που ανήκει στην κατηγορία του freeware. Όμως, αν και δωρεάν (free) δεν είναι ελεύθερα (πάλι free). Αντίθετα, ανήκουν στην κατηγορία του κλειστού λογισμικού που αναφέραμε στην αρχή.

Από την άλλη, κάθε πρόγραμμα που μπορεί να κατεβάσουμε ως δοκιμαστικό (demo), θεωρείται κι αυτό ως ένα (περιορισμένης έστω διάρκειας) freeware. Ακόμη, προγράμματα που μπορεί να χρησιμοποιούμε δωρεάν, αλλά μας αλλάζουν τα φώτα στις διαφημίσεις και απαιτούν χρήματα για να τις ξεφορτωθούμε, θεωρούνται επίσης ως freeware.

Μια ακόμη υποκατηγορία του freeware είναι το donationware όπου χρησιμοποιούμε ένα (κλειστό πάντα) πρόγραμμα δωρεάν, αλλά θα βοηθούσε τον προγραμματιστή ή την εταιρία του λογισμικού αν προσφέραμε κάποιο ποσόν για να βοηθήσουμε στην περαιτέρω ανάπτυξή του (χωρίς όμως να είναι υποχρεωτικό).

Αυτό που έχει σημασία, είναι να καταλάβουμε ότι όλα τα freeware προγράμματα είναι πάντα κλειστού τύπου και άρα ουσιαστικά το freeware, είναι μια υποκατηγορία του closed software.

Δείτε ακόμη: Τρέξτε εφαρμογές των Windows, χωρίς τα Windows στο Mac με το Crossover

Shareware

Μια ειδική περίπτωση του του freware-closed software είναι το «shareware». To shareware γεννήθηκε από προγραμματιστές ή πολύ μικρές εταιρίες που έφτιαχναν προγράμματα (κλειστού τύπου πάντα) για τα οποία ζητούσαν πληρωμή, αλλά παρόλα αυτά επέτρεπαν τη δωρεάν και χωρίς περιορισμούς χρήση τους. Χωρίς περιορισμούς σε διάρκεια χρήσης εννοούμε (δηλαδή δεν ήταν demo).

Το ηθικά σωστό θα ήταν να πληρώσει κάποιος για τη χρήση του προγράμματος, αλλά κι αν δεν το έκανε, «δεν του κόβανε και την καλημέρα». Συνέχιζε να το χρησιμοποιεί χωρίς κανένα πρόβλημα. Τα συγκεκριμένα προγράμματα είναι – εννοείται – ελεύθερα προς αντιγραφή μιας και δεν έχουν κλειδώματα, αλλά δεν είναι σωστό κάτι τέτοιο μιας και ο προγραμματιστής κανονικά ζητάει χρήματα για τη χρήση του προγράμματος.

Δείτε ακόμη: Mac: Πως να λύσετε προβλήματα με λογισμικό Adware

Χρήσιμοι σύνδεσμοι

Αν, μετά από όλα αυτά ενδιαφέρεστε να ψάξετε μέσα στη «θάλασσα» του free software όπου μπορείτε να βρείτε «αληθινά διαμάντια», παρακάτω είναι κάποιοι χρήσιμοι σύνδεσμοι.

Mac

• «http://opensourcemac.org» open source για Mac
• «http://mac.appstorm.net/roundups/utilities-roundups/30-great-open-source-mac-apps/» open source για Mac πάλι
• «http://www.apple.com/opensource/» από την ίδια την Apple
• «http://www.makeuseof.com/tag/best-mac-open-source-software/» και πάλι για Mac

Windows

• «http://www.thesimpledollar.com/30-essential-pieces-of-free-and-open-software-for-windows/» και για Windows
• «http://opensourcewindows.orgs.org» και πάλι για Windows
• «https://sourceforge.net/directory/os%3Awindows/» για Windows πάλι
• «https://help.ubuntu.com/community/ListOfOpenSourcePrograms» μια πολύ μεγάλη και καλή λίστα για Windows

Αυτά και αν ψάξετε θα βρείτε και πολλά άλλα.

από Elichord